کدام علی، کدام‌ شیعه؟

گاهى انسان، على را «شناسنامه‏‌اى» مى‏‌شناسد: نامش على، پسر ابوطالب، ابوطالب پسر عبدالمطّلب، مادرش فاطمه دختر اسدبن‌عبدالعُزّى، شوهر فاطمه، پدر حسن و حسين، در آن سال متولد شد، فلان سال از دنيا رفت، چنان جنگهايى كرد. اينها شناختهاى شناسنامه‏‌اى است؛ يعنى اگر بخواهيم براى على عليه‌السلام يک شناسنامه صادر كنيم و به شناسنامه او آگاه باشيم، شناسنامه‏‌اش اينهاست. 

اما شناخت شناسنامه‏‌اى على، شناخت على نيست، شناخت انسان كامل نيست. شناخت على يعنى شناخت «شخصيت» على، نه «شخص» على. در هر حدى كه شخصيت جامع على عليه‌السلام را بشناسيم، انسان كامل اسلام را شناخته‏‌ايم. 

و در هر حدى كه انسان كامل را عملًا -نه اسماً و لفظاً- امام و پيشواى خود قرار دهيم، راه او را برويم، تابع و پيرو او باشيم و كوشش كنيم كه خود را بر طبق اين نمونه بسازيم، [در همان حد] شيعۀ اين انسان كامل هستيم، چون «الشّيعَةُ مَنْ شايَعَ عَلِيّاً». شهيد [اول‏] در لمعه به مناسبتى اين حرف را مى‏‌گويد و ديگران هم اين سخن را گفته‏‌اند: شيعه يعنى كسى كه على را مشايعت كند. 

يعنى انسان با «لفظ» شيعه نمى‏‌شود، با «حرف» شيعه نمى‏‌شود، با «حب و علاقه فقط» شيعه نمى‏‌شود؛ پس با چه چيز شيعه مى‏‌شود؟ با مشايعت. مشايعت يعنى همراهى. وقتى كسى مى‏‌رود و شما پشت سر و همراه او مى‏‌رويد، اين را «مشايعت» مى‏‌گويند. شيعه على يعنى مشايعت‌كننده عملىِ على. 

 مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (انسان كامل)، ج‏ ۲۳، ص ۹۶-۹۷