خوش‌بینی، پیش‌شرط برادری

اگر بخواهیم آن پس‌مانده‌های اخلاق دوران طاغوت را ‌از خودمان دور کنیم، چاره‌ای نیست جز اینکه همین روشهای #رسول_اکرم را با شجاعت و قاطعیّت در زندگی خودمان عمل کنیم. 

یک مثال مربوط است به ایجاد فضای سالم و دور از تعصّبهای جاهلانه در محیط زندگی مردم. برای ایجاد خوش‌بینی میان مردم، رسول اکرم غیر از توصیه‌هایی که داشته‌اند، یک روشهایی را هم اِعمال کرده‌اند: 

می‌آمدند پیش  پیغمبر از یکدیگر بدگویی میکردند و چیزهایی را درباره‌ی یکدیگر میگفتند ‌-گاهی راست، گاهی هم خلاف واقع پیغمبر اکرم به مردم فرمودند که هیچکس درباره‌ی اصحاب من به من چیزی نگوید؛ مدام پیش من نیایید از همدیگر بدگویی کنید؛ من مایلم بدون هیچگونه بدبینی به میان مسلمانها بروم. ببینید چقدر این رفتار رسول اکرم کمک میکند به اینکه مسلمانها احساس کنند که در جامعه‌ی اسلامی و محیط اسلامی باید بدون سوءِظن و با خوش‌بینی با افراد برخورد کرد. 

بین مسلمانها رسم بود که می‌آمدند درِ گوش پیغمبر حرفهایی میزدند. آیه‌ی شریفه نازل شد و مردم را از نجوا و درِ گوشی با پیغمبر نهی کرد، چون در دیگر مسلمانها ایجاد سوءِظن میکرد. 

 در این ردیف، آن خاطره و حادثه‌ای که خیلی مهم است، حادثه‌ی «افک» است. یکی از همسران پیغمبر در یکی از جنگها از قافله عقب افتاد. پیغمبر آن همسرشان را به میدان جنگ برده بودند؛ وقتی‌که برمیگشتند، شتری که او را می‌آورد عقب ماند؛ و مسلمانها آمدند؛ یک وقت دیدند که همسر پیغمبر در میان اینها نیست. یک مردی از مسلمانها پیدا شد و این همسر پیغمبر را به مدینه آورد. 

 شیعه در روایاتشان میگویند «ماریّه‌ی قبطیّه» بوده و اهل سنّت میگویند «عایشه» بوده. این بحث انحرافی است؛ اصلاً قضیّه این نیست که ما بخواهیم ببینیم کدام زن پیغمبر بوده که این آیات درباره‌ی تهمت به او نازل شده؛ مسئله، مسئله‌ی دیگری است؛ یک دستور اخلاقیِ اجتماعیِ بسیار مهم است. 

 بعد از آنکه این مخدّره به مدینه برگشت، بعضی از افراد هرزه‌گو و یاوه‌گو، یک زمزمه‌ای را بین مردم انداختند که این خانم کجا بود؟ چرا عقب ماند؟ این شخصی که او را آورد چه کسی بود؟ 

 در آیات سوره‌ی نور، مسئله‌ی «افک» ‌بشدّت کوبیده شده. چند آیه پی‌درپی با لحن بسیار تندی خطاب به مسلمانها ذکر میشود که چرا وقتی شما این شایعه را شنیدید، نسبت به گوینده‌ی این شایعه شدّت عمل به‌خرج ندادید ‌و چرا قاطعاً این شایعه را رد نکردید. چرا وقتی‌که این شایعه را شنیدید، نگفتید که ما حق نداریم این شایعه را تکرار کنیم، این یک بُهتان بزرگ است. بعد در آخر این آیات هم میفرماید: خدا به شما موعظه میکند و نصیحت میکند که دیگر هرگز گِرد یک چنین شایعه‌هایی نگردید، اگر مؤمن هستید؛ یعنی شرط ایمان، این است. 

 مسئله این نیست که این شخص، همسر پیغمبر بود؛ اگر همسر پیغمبر هم نبود، همین عتاب و خطاب، همین تکلیف برای مؤمنین وجود داشت. 

 این به نظر من یک حادثه‌ی عظیمی است در تاریخ اسلام که به این وسیله در محیط اسلامی، ریشه‌ی شایعه‌پراکنی در مسائل شخصی افراد ‌-که موجب سوءِظن نسبت به یکدیگر میشود و محیط را ناسالم میکند- کنده شد. 

 پس یکی از کارهای رسول اکرم این بود که فضای جامعه را به شکل یک فضای مهربان که همه‌ی مردم در آن به چشم خوش‌بینی به یکدیگر نگاه میکنند، بسازد و به وجود بیاورد. امروز تکلیف ما هم همین است.